Doanh nhân Tuệ Nghi và những lời khuyên dành cho bạn trẻ muốn khởi nghiệp
(*) Cập nhật 11/09/2019: Tôi chưa bao giờ là fan của Tuệ Nghi, cũng không xếp cô vào danh sách những người thành công tôi muốn học hỏi. Nhưng tôi vô cùng thích lối viết của mình trong bài này, và thường tự nhận đây là 1 trong những bài PR hay nhất tôi từng viết ra. Tôi cũng khẳng định đây là bài viết về con người Tuệ Nghi xuất sắc nhất mà bạn có thể tìm đọc trên Google (hm, cô ấy nên trả nhuận bút cho tôi mới phải)
Tối 12.09 tại Hội trường lớn Trung tâm học liệu Đại học Thái Nguyên, nữ doanh nhân trẻ 9x Tuệ Nghi đã có buổi nói chuyện với chủ đề “Khởi nghiệp – Cuộc chơi không dành cho đa số”. Trong buổi chia sẻ với các bạn sinh viên, Tuệ Nghi đã đưa ra bài học và kinh nghiệm cho những start-up tương lai.
Bài học 1: Đừng khởi nghiệp tùy tiện
Ai cũng muốn khởi nghiệp, nhưng hầu hết mọi người đều rất mông lung trong khái niệm. Khởi nghiệp là gì? Giàu có là gì? Khởi nghiệp thì làm gì? Và kế hoạch thế nào? Trước khi trả lời được những câu hỏi đó, bạn nói về giấc mơ khởi nghiệp như người mù nói về màu sắc.
Điều này cũng lý giải tại sao 99% mô hình khởi nghiệp thất bại. Bạn có thể đọc hàng trăm câu chuyện về khởi nghiệp thành công trên báo, tin tức; nhưng đằng sau hậu trường, con số thất bại và phá sản gấp hàng nghìn lần như vậy. Hầu hết lại là câu chuyện không ai kể.
Tôi thích suy nghĩ của một bạn sinh viên: “Theo em thì làm giàu không khó. Thiếu vốn có thể đi vay. Thiếu ý tưởng có thể search Google”. Đúng rồi, bạn ấy có thể khởi nghiệp thành công nhưng sẽ ….. thiếu lợi nhuận. Ở bề nổi, ta đều biết rằng đói thì phải ăn cơm, khát cần uống nước; nhưng làm thế nào để kiếm cơm là một thực tế khác. Làm giàu khó lắm bạn ơi, nhưng trước hết bạn cần tin mình có thể đã, vì “thành công có phương pháp, thất bại có nguyên nhân”
Tuệ Nghi khuyên các bạn trẻ nếu khởi nghiệp trước 25 tuổi nên chọn người đồng hành để chia sẻ rủi ro và cùng suy nghĩ về ý tưởng. Khi bạn chọn làm một mình để ôm 100% lợi nhuận đồng nghĩa với việc gánh 100% rủi ro. Tôi nhớ Bill Gates cũng chỉ giữ 4% cổ phần tại Microsoft, theo nguồn tin từ tháng 05/2014
Ngoài ra, không cần thiết phải khởi nghiệp quá sớm, mặc dù thành công sớm sẽ tốt hơn. Tuệ Nghi đã làm thuê những việc nhỏ nhất: từ bán quần áo thời trang, rửa bát, vật liệu xây dựng… để có tiền mưu sinh tại Sài Gòn. Trong thời gian này, cô học được nhiều kinh nghiệm áp dụng vào việc kinh doanh sau đó.
Bài học 2: Gà đá và chó đốm
“Con nhà nghèo vượt khó dễ hơn con nhà giàu vượt sướng” – Tuệ Nghi
Với Tuệ Nghi, chính xác thì cuộc sống không hề may mắn. Ba mất vì bệnh, mẹ cũng bệnh nặng, không ai để tâm và cô buộc phải vật lộn từ năm 15 tuổi. Vào Sài Gòn với 10.000 đồng; ngủ trên hiên nhà người ta; khởi nghiệp với văn phòng tại ban công nhà người khác; cái lắc đầu của người họ hàng khi cô xin họ 200 ngàn vì đói quá, trong khi cùng thời điểm đó, ông sẵn sàng bỏ ra 100 ngàn mua thức ăn cho con gà đá; lượm thức ăn trong thùng rác… Đến lúc có một căn nhà đầu tiên, cũng chỉ là thứ tạm bợ với tường gạch, mưa thì dột, nắng thì chiếu lấm tấm vào người như chó đốm.
Khi ngẫm lại, Tuệ Nghi cười nhẹ. Nhưng đúng là trong hoàn cảnh đó thì không ai cười nổi. Tôi cảm nhận được sự tủi nhục và cay đắng, bởi chính tôi cũng từng chịu không ít sự giễu cợt của thế gian. Nhưng khi mọi thứ dồn cô vào sát mép vực, không còn đường lùi, cô phản kháng.
Để hạnh phúc, bạn cần hài lòng với cuộc sống. Còn thành công và đột phá đến từ sự không hài lòng. Tự cổ chí kim, hàng triệu phát minh là hàng triệu sự bất mãn với những gì đang có. Hàng triệu thiên tài là hàng triệu người không vừa ý với cái đang diễn ra. Chẳng trách sao ngày nay vĩ nhân rất hiếm, vì thế hệ sau không còn khổ như cha ông.
Nghịch cảnh thì ai cũng có, chỉ là mức độ. Làm gì với nghịch cảnh sẽ quyết định bạn là ai. Tuệ Nghi cho rằng con nhà giàu vượt sướng khó lắm, bởi cái gì cũng có nên không biết mình cần gì. Nếu bạn đang luôn thiếu động lưc, tin tôi đi, bạn đang sướng. Học cách không hài lòng và động lực sẽ xuất hiện. Học cách ước mơ bằng việc đặt câu hỏi bạn sẽ trở thành ai trong 5 năm nữa. Nhưng hãy giữ lại chút hài lòng đủ để bạn cảm thấy bình yên và hạnh phúc.
Bài học 3: Muốn có những thứ người khác không có thì phải làm những điều người khác không làm
Một số người có thể sẽ cho rằng Tuệ Nghi may mắn khi bắt đầu kinh doanh không hề có vốn, không thể vay vốn từ bất kỳ nguồn nào nhưng lại được nhiều người hỗ trợ.
Phần nổi của tảng băng, Tuệ Nghi bắt đầu buôn bán với 5 chiếc điện thoại di động nắp gập và nắp trượt do một người phụ nữ trung tuổi cho cô nơi chợ biên giới. Phần chìm tảng băng là một câu chuyện khác: tại sao cô biết loại điện thoại này đang thịnh hành? Tại sao không có tiền mà một cô bé 15 tuổi vẫn lên biên giới xem hàng? Cô đã nói gì và thuyết phục người bán thế nào để họ giao cho Tuệ Nghi thứ cô cần?
Trước sân khấu, với việc buôn bán điện thoại bắt đầu có đồng ra đồng vào, Tuệ Nghi lấn sân sang ngành lụa và được cộng tác kinh doanh trên lĩnh vực thương mại điện tử không cần vốn. Vậy câu chuyện đằng sau cánh gà là gì? Người cộng tác đã nhìn thấy điều gì nơi cô và quyết định làm việc cùng?
Cơ hội trong cuộc sống thật sự rất nhiều, luôn ngụy trang một cách khéo léo dưới lớp vỏ bọc của khó khăn, nguy cơ, khủng hoảng, vấn đề. Thêm vào đó, sự thiếu niềm tin là cha đẻ của nghi ngờ và sợ hãi, khiến não bộ chúng ta trở thành một cỗ máy lập trình chuyên tìm kiếm tất cả lý do cho việc chứng minh một cơ hội luôn đầy rẫy rủi ro. Và phần lớn bỏ qua chúng không thương tiếc. Điều đó giải thích tại sao người thành công thường “số lượng có hạn”, họ nhìn ra cơ hội, giành giật cơ hội và may mắn đến với họ như một phần thưởng cho việc dám hành động.
Bài học 4: Kinh doanh cần nhạy bén và khác biệt
“Chính vì ngủ quên trên chiến thắng, làm cái gì thắng cái đó, làm cái gì được cái đó cho nên mới thất bại“
(Tuệ Nghi kể lại kinh nghiệm về việc mở đường bay Việt Nam – Bangladesh)
Chiến lược gia Tôn Tử cách đây vài ngàn năm đã nói “Mọi trận chiến đều ngã ngũ trước khi nó thật sự diễn ra”, phải nói Tuệ Nghi rất có khả năng đọc hiểu thị trường. Từ việc nhìn ra nhu cầu của điện thoại di động nắp gập, nắp trượt giá rẻ do ảnh hưởng phim Hàn Quốc; thị trường lụa tơ tằm và xu thế thương mại điện tử; nhu cầu nhà ở bình dân với việc sửa và bán lại căn hộ đầu tiên; nhu cầu của khách du lịch nước ngoài tại Đà Nẵng trong việc kinh doanh khách sạn hai sao; chuỗi cơm văn phòng trong Sài Gòn…. Có thể nói những chiến tích khiến cô gần như bất bại nếu không kể đến “thế kẹt” bởi chính sách liên quan đến visa trong thương vụ mở đường bay Việt Nam – Bangladesh. Thêm một lưu ý là Tuệ Nghi có biệt tài xoay vòng dòng tiền và phân bổ vốn rất tốt, bạn thử nghĩ xem, tất cả chỉ bắt đầu với 5 chiếc điện thoại.
Cô cũng rất khôn khéo khi dùng tài và tâm để lãnh đạo nhân viên công ty, luôn đặt kế hoạch trong tầm với để tránh thất bại ngay từ bước hoạch định. Chuỗi cơm văn phòng là một điển hình cho khẩu hiệu “Think different” của Steve Job. Một marketer thường làm theo ba hướng: hoặc sản phẩm mới, hoặc thứ khan hiếm, hoặc sản phẩm cũ nhưng làm theo cách mới. Tuệ Nghi chọn giải pháp số ba: khiến cơm bụi vỉa hè trở nên sang trọng hơn. Từ việc sơn sửa bàn ghế màu trắng, quán ăn có cây xanh, cốc giấy hợp vệ sinh cho đến hoa quả tráng miệng, chuỗi cơm văn phòng đã hút toàn bộ khách hàng xung quanh đó.
Tuệ Nghi cũng hết sức chú ý về thuyết cạnh tranh. Cô chọn phương pháp tăng chất giữ giá trong mối tương quan giữa chất lượng và giá cả. Có tổng cộng 5 phương pháp: ngoài tăng chất giữ giá còn có: tăng chất tăng giá, giữ chất giảm giá, tăng chất giảm giá, giảm chất một thì giảm giá hai. Trong khi tôi quan sát, hầu hết những người khác khi mới bắt đầu chỉ dùng độc nhất chiêu giảm giá và khuyến mại câu khách. Ngoài ra Tuệ Nghi khá tinh tế về chu kỳ thị trường. Khi đánh giá mô hình cơm văn phòng sẽ nhanh chóng bị bắt chước và mất đi tính độc đáo, cô đã chủ động bán và thu về lợi nhuận lớn chuyển sang cơ hội tiếp theo.
Tóm lại, có quá nhiều thứ cần học từ nữ doanh nhân trẻ đầy quyết đoán này. Điều cuối cùng Tuệ Nghi chia sẻ trong buổi hội thảo, đó là đừng bao giờ từ bỏ ước mơ của mình. Nếu bạn có một giấc mơ, bằng mọi giá hãy đi mà giữ nó, bạn của tôi!
13-14.09.2015
Bùi Tuấn Anh
